Το Βήμα, αμέσως μόλις ολοκλήρωσε να προσφέρει στους αναγνώστες του με 1 Ευρώ παραπάνω την ημέρα την (κλασσική πλέον) σειρά Σαίξπηρ σε μετάφραση Ρώτα, συνεχίζει με τη Βιβλιοθήκη Νεοελληνικής Γραμματείας. Τα Νέα θυμήθηκαν και ανέδειξαν το Ν. Τσιφόρο προσφέροντας βιβλία του εξίσου με πενιχρό αντίτιμο επιπλέον της τιμής της εφημερίδας. Προσφέρουν επίσης και τη σειρά Σύγχρονοι Έλληνες Εικαστικοί. Η Ημερησία του Σαββάτου προσφέρει, και πάλι έναντι μικρής χρηματικής διαφοράς, σειρές εκμάθησης υπολογιστών. Η εγκυκλοπαίδεια ΔΟΜΗ και ’γω δεν ξέρω πόσες φορές διανεμήθηκε (σε χαρτί) από διάφορες εφημερίδες και περιοδικά. Το ίδιο και διάφορες σειρές της UNESCO, γεωγραφικοί άτλαντες, ταξιδιωτικοί οδηγοί, χάρτες κοκ.
Ίδια ακριβώς συμβαίνουν και με τη μουσική: μαζί με την εφημερίδα μας, με διαφορά λίγων Ευρώ, μπορούμε ν’ αγοράσουμε μουσική (ομολογουμένως, παλαιότερη), από κλασσική μέχρι δημοτικά, ελληνική ποπ και ρεμπέτικα.
Όλοι άλλωστε γνωρίζουν ότι με τα ίδια λίγα Ευρώ μαζί με την εφημερίδα τους μπορούν ν’ αγοράσουν και ταινίες σε DVD, από παλαιότερες μέχρι και εντελώς νέες.
Με αυτά θέλω να πω ότι όλοι κανιβαλίζουν την αγορά Περιεχομένου (κείμενο, μουσική, εικόνα). Μια οποιαδήποτε έκδοση Κυριακάτικης εφημερίδας, που παραμένει (ελπίζεται) εφημερίδα, μειώνει μέσω της ταινίας το εισόδημα των video club και των σινεμά, μέσω του CD των δισκογραφικών, μέσω του επιπλέον περιοδικού της αγοράς ειδικού τύπου, μέσω του βιβλίου των εκδόσεων. Όλα αυτά μόνο με 2 περίπου Ευρώ επιπλέον της αξίας της (σκέτης) εφημερίδας.
Η εφημερίδα όμως έτσι έχει ξεφύγει από τον αρχικό της ρόλο, που είναι η παροχή ειδήσεων (κειμένου), και παρέχει πλέον και άλλο Περιεχόμενο. Έγινε, εκμεταλλευόμενη το δίκτυο διανομής της και το brand name της, και διανομέας Περιεχομένου αντί πάροχος ειδήσεων και μόνο. Η ευτελής όμως, σε τιμές χονδρικής, διάθεση Περιεχομένου κανιβαλίζει την ίδια την αγορά Περιεχομένου. Οι πάροχοι Περιεχομένου (εκδότες, δισκογραφικές, κινηματογραφικά studio) παρέχοντας το, έστω παλαιότερο, Περιεχόμενό τους σε τιμές ευτελείς, «χονδρικής», απαξιώνουν την ίδια τους την αγορά. Γιατί άραγε κάποιος καταναλωτής να φτιάξει βιβλιοθήκη αγοράζοντας από το βιβλιοπωλείο, αφού μπορεί κάλλιστα να περιμένει την επόμενη προσφορά εφημερίδας; Μουσική συλλογή; Ταινιοθήκη;
Η αγορά Περιεχομένου αυτό-εγκλωβίζεται: οι πάροχοι Περιεχομένου συγκεντρώνονται μόνο σε νέο Περιεχόμενο, από το οποίο προσπαθούν να ζήσουν, και το παλαιότερο το διαθέτουν σε όποιο κανάλι διανομής βρουν με τιμές χονδρικής. Σήμερα είναι ο Τύπος, αύριο ποιος ξέρει τι.
Και ο Τύπος όμως δεν περνά καλύτερα. Ετερο-απασχολείται, και υποβαθμίζει το προϊόν του. Δουλειά των εφημερίδων δεν είναι ν’ ανακαλύπτουν και να διαθέτουν παλαιότερα βιβλία, μουσική και ταινίες. Από τη στιγμή όμως που το κάνουν, αν τυχόν και σταματήσουν πιθανότατα θα χάσουν αναγνώστες, που έχουν πλέον συνηθίσει στο καταναλωτικό πακετάρισμα (bundling).
Η εξέλιξη αυτή ήρθε εξαιτίας του ιντερνετ. Προφανώς καμία όρεξη δεν είχε ένας εκδότης εφημερίδας να κάνει τον διανομέα ταινιών, ούτε ένας εκδότης να πωλεί τις παλαιότερες εκδόσεις του χονδρικά σε ευτελιστικές τιμές. Όμως το ιντερνετ, ως το απόλυτο κανάλι διανομής, συνήθως δωρεάν, Περιεχομένου έριξε τραγικά την (οικονομική) αξία του: των ειδήσεων, του βιβλίου, της μουσικής, των ταινιών. Όταν οι ειδήσεις παρέχονται δωρεάν από τις ίδιες τις εφημερίδες on-line, γιατί ν’ αγοράσεις την έντυπη έκδοση; Όταν υπάρχει η Wikipedia, γιατί ν’ αγοράσεις εγκυκλοπαίδεια σε χαρτί; Για την μουσική και τις ταινίες η πραγματικότητα είναι μεν παράνομη, αλλά πάντως πραγματική.
Τα παραδοσιακά business models επομένως πάσχουν, και αντί η Βιομηχανία Περιεχομένου να εκπονήσει καινούργια, βρίσκει τις «εύκολες» λύσεις, κανιβαλίζοντας την ίδια της την αγορά. Προφανώς η κατάσταση είναι μεταβατική και σε εξέλιξη, πιθανώς οι λύσεις να αχνο-φαίνονται και να είναι τύπου google books ή Apple iTunes Store, πάντως κάποιες (πρακτικές) σκέψεις μπορεί να γίνουν ήδη:
(1) Το καλής ποιότητας και ευρύτατα διεδομένο brand name μετρά πάνω απ’ όλα σήμερα. Αν έχεις καλό όνομα σε έναν τομέα (πχ. εφημερίδες) μπορείς να το χρησιμοποιήσεις για να μεταπηδήσεις και σε άλλον (ανάδειξη ξεχασμένων βιβλίων ή σειρών και διανομή τους). Η δημοφιλία σήμερα μετράται με hits – ανεξαρτήτως αν αυτά είναι επισκέψεις στην on-line ιστοσελίδα σου ή off-line ματιές αναγνωστών στο περίπτερο. Πως θα την χειριστείς, αν δηλαδή θα την χρησιμοποιήσεις για να κανιβαλίσεις την αγορά σου επιτιθέμενος στον διπλανό σου ή αν θα ξεκινήσεις κάτι νέο, αυτό είναι άλλο θέμα.
(2) Ο νόμος αργεί. Αλλού στην Ευρώπη έχει μπει, δια νόμου, όριο σε αυτόν τον κανιβαλισμό. Στην Ελλάδα όχι. Εδώ εφημερίδα θα μπορούσε να γίνει, με τη δύναμη του δικτύου διανομής και του ονόματός της, και εκδοτικός οίκος ή και δισκογραφική (πχ. για «ευπώλητους» συγγραφείς ή μουσικούς που δεν ενδιαφέρει το βάθος χρόνου).
(3) Η (ελληνική) αγορά Περιεχομένου είναι ακόμα ανοργάνωτη. Αφενός, στην πλειοψηγία της παραμένει μη ψηφιακή, επομένως δύσκολα εκμεταλλεύσιμη. Αφετέρου, τα δικαιώματα είναι διάσπαρτα. Είναι επομένως θέμα χρόνου πότε θα εμφανιστούν Content Houses που θ’ αγοράζουν μαζικά Περιεχόμενο και θα το διαθέτουν στα κανάλια διανομής, εφημερίδες ή όπου αλλού, ως μεσάζοντες. Μια νέα αγορά θα γεννηθεί.
Το ιντερνετ θ’ αλλάξει για πάντα την αγορά Περιεχομένου. Το παραδοσιακό μοντέλο συλλογής εισοδήματος (πώληση αντιτύπων) έχει ήδη ανατραπεί - οι πάροχοι είναι καλύτερο να κουραστούν για να βρουν νέα επιχειρηματικά μοντέλα, παρά ν’ αναλώνονται σε κανιβαλισμό της ίδιας της αγοράς που τους θρέφει.
Σχόλια