Εντελώς πρόσφατη απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (Delfi AS v. Estonia) ανέτρεψε κάμποσα από όσα γνωρίζαμε μέχρι σήμερα για την ευθύνη των παρόχων, ειδικά όσων παρέχουν φιλοξενία σε σχόλια ή άλλους είδους δημοσιεύσεις χρηστών (posts, comments). Περιληπτικά, αναλόγως του συνηθισμένου και αναμενόμενου ύφους των σχολίων των χρηστών ο administrator θα πρέπει να έχει εγκαταστήσει ικανά word filters που χωρίς ειδοποίηση ή κάτι άλλο θα αντιλαμβάνονται τα «χειρότερα» σχόλια και θα τα αφαιρούν αυτομάτως - ειδάλλως, φέρει ευθύνη από τα σχόλια των χρηστών του.
Τα γεγονότα εν τάχει (μπορείτε φυσικά να τα διαβάσετε από το, αναλυτικό, πρωτότυπο): ένα site στην Εσθονία είναι μεν ειδησεογραφικό αλλά επιτρέπει σε χρήστες να ανεβάζουν σχόλια κάτω από τις ειδήσεις του. Τα σχόλια αυτά στο συγκεκριμένο αυτό site είναι συχνά (όπως έχει διαπιστωθεί με αντικειμενικό τρόπο και από τρίτους) υβριστικά, απειλητικά, ρατσιστικά, σεξιστικά και ό,τι άλλο μπορείτε να φανταστείτε. Κάποιος κατά του οποίου στράφηκαν τέτοια σχόλια παραπονέθηκε στο site. To site κατέβασε αμέσως τα σχόλια και του υπέδειξε και την αναλυτική πολιτική του που λέει ότι δεν φέρει ευθύνη για τα σχόλια των χρηστών, ότι «παράνομα» σχόλια κατεβαίνουν αμέσως αλλά και ότι οι γενικοί του κανόνες ζητούν από τους χρήστες του να είναι κόσμιοι. Ο παραπονούμενος δεν πείστηκε και διεκδίκησε αποζημίωση από τα δικαστήρια παρά την απάντηση και τις ενέργειες του site. Τα δικαστήρια τον δικαίωσαν. Την κρίση του επιβεβαίωσε το ΕΔΔΑ με την απόφαση που εδώ συζητάμε.
Η δικαίωσή του κάθε άλλο παρά αναμενόμενη ήταν. Ο βασικός κανόνας στο (ευρωπαϊκό τουλάχιστον) Ιnternet για την ευθύνη των παρόχων είναι ότι, εφόσον η δημοσίευση είναι αυτόματη, ευθύνονται μόνο από τη γνώση τους και μόνο αν αμέσως δεν κάνουν κάτι γι αυτό. Σύμφωνα με αυτά, το εσθονικό site αντέδρασε εντελώς νόμιμα. Moderation δεν έκανε, είχε κανόνες για τους χρήστες του δημοσιευμένους, και σε κάθε περίπτωση από την ειδοποίησή του αντέδρασε άμεσα, κατεβάζοντας τα σχόλια που ενοχλούσαν. Και όμως τελικά τα δικαστήρια έκριναν, και αυτό πλέον ισχύει για όλη την Ευρώπη, ότι αυτό, που μέχρι τώρα όλοι γνωρίζαμε, πλέον δεν είναι αρκετό.
Νομική ανάλυση εδώ δεν μπορεί να γίνει, και συχνά οι λεπτομέρειες μετράνε. Όμως, η γενική κρίση του Δικαστηρίου είναι ότι, όποτε είναι αναμενόμενο από τον administrator ότι οι χρήστες του δεν θα είναι «κόσμιοι», τότε τα μέτρα ασφαλείας του θα πρέπει να είναι ανάλογα και να μην επαναπαύεται στον γενικό κανόνα της μη ευθύνης του για τις πράξεις των χρηστών του που δεν γνωρίζει. Για παράδειγμα, θα πρέπει να λειτουργεί ικανά word filters που να αφαιρούν μόνα τους τα εμφανώς υβριστικά κλπ. σχόλια. Ενδεχομένως να χρειάζεται και ένα «ελαφρό» moderation, πάλι στην κατεύθυνση της αφαίρεσης των σχολίων που εύκολα φαίνονται παράνομα.
Σημαντικό είναι ακόμα ότι το Δικαστήριο είπε ότι δεν πρέπει να θεωρείται αναμενόμενο από κάθε ιδιώτη να σκανάρει το ιντερνετ για να βρίσκει τις προσβολές προς αυτόν και να φροντίζει να τις κατεβάζει, αλλά την ευθύνη αυτή την μοιράζεται και με τους administrators των sites που γνωρίζουν ότι τέτοιες προσβολές «φιλοξενούνται».
Σε πρακτικό επίπεδο η συμβουλή μου θα ήταν προς όλους τους administrators που λειτουργούν sites με δυνητικά παράνομο περιεχόμενο εξαιτίας των σχολίων/posts κλπ των χρηστών τους να κλείσουν αμέσως τα σχόλια – ή πάντως να εγκαταστήσουν ανάλογες «πολιτικές» ασφαλείας. Για τους υπόλοιπους administrators σε sites με «αθώους» διαλόγους δεν θα πρότεινα βέβαια να κλειδώσουν τα σχόλια ή το forum τους, θα τους έλεγα πάντως να είναι γενικά σε εγρήγορση, μήπως, για παράδειγμα, συγκεκριμένο thread για πολύ καιρό «έχει ξεφύγει». Πολύς διάλογος μπορεί να γίνει, αν η απόφαση του Δικαστηρίου περιορίζει την ελευθερία στο ιντερνετ ή την ασυδοσία των ανώνυμων χρηστών κλπ κλπ, στο τέλος όμως της ημέρας αυτός που απομένει υπεύθυνος για όλα αυτά είναι ο administrator. Σε αυτόν, επομένως, απευθύνεται το σημείωμα αυτό.
Σχόλια