Περί φωτογραφίας...

(…και εν μέρει επικοινωνίας)

Γιάννης Καρδαράς @ 28.01.2016

Ernst Haas, La Suerte De Capa, Pamplona, Spain, 1956

(Περί φωτογραφίας) Δεν γνωρίζω τίποτα.

Τίποτα περισσότερο, τουλάχιστον, από τα απαραίτητα ονόματα και έργα που επιτρέπουν σε κάποιον να δηλώνει πως έχει τελειώσει το λύκειο.

Για αυτούς που ασχολούνται με την τέχνη της, υποπτεύομαι πως τα λόγια του Ernst Haas, “There is only you and your camera. The limitations in your photography are in yourself, for what we see is what we are.”, αντικατοπρτίζουν και ερμηνεύουν ένα μέρος της γοητείας που αυτή τους ασκεί.

Της γοητείας και της αξίας που δεν περιορίζεται στο επίπεδο της έκφρασης μέσω της Τέχνης. Προσγειώνεται για να αποτελέσει ολοένα και κυριότερο κομμάτι της επικοινωνίας και των τεχνικών που αυτή αξιοποιεί.

Στο σημερινό περιβάλλον της οπτικοποιημένης πληροφορίας, η σημασία των λέξεων είναι αντιστρόφως ανάλογη του μεγέθους του κειμένου. Η φωτογραφία είναι η «απόδειξη». Το συνοδευτικό κείμενο (πες το λεζάντα, copy ή post) είναι ο προσδιορισμός του τί πράγμα «αποδεικνύεται».

Είμαστε καταναλωτές εικόνων. Μας το επιβεβαιώνουν όλοι οι «επιτυχημένοι» publishers και τα εισηγμένα (στο χρηματιστήριο) social media που προωθούν, και όχι αδίκως, την εικονοποίηση του περιεχομένου για την καλύτερη διεύρυνση του engagement.

Η φωτογραφία μας φέρνει πιο κοντά στο περιεχόμενο, σε ένα περιβάλλον Μέσων που λειτουργούν με … κοσμοπολίτικο αυτισμό. Με πρώτο και καλύτερο -σε όλα τα σημεία- το Facebook, η επικοινωνία που αναπτύσσεται έχει να κάνει με τον βαθμό προτίμησής μας προς άλλους λογαριασμούς (προσώπων, εταιρειών, εκδοτών, κοκ). Με τη λογική -τους- αυτή καταλήγουμε να ενημερωνόμαστε και να διαμορφώνουμε άποψη για τα τρέχοντα βάσει των αντιδράσεων του στενού social media κύκλου μας.

Παραφράζοντας τον Jim Rohn, σύμφωνα με τον οποίον “You are the average of the five people you spend the most time with.”, o online και κατ’ επέκταση social media χρήστης ενημερώνεται για τα πράγματα που τον ενδιαφέρουν από την online «παρέα» του. Έτσι, στην ουσία είναι ο μέσος όρος των 5 λογαριασμών που παρακολουθεί σε επίπεδο ενημέρωσης και αξιολόγησης της πραγματικότητάς που τον περιβάλει. Ο ιδιότυπος αυτός αυτισμός ενισχύεται από το γεγονός ότι η «ενημέρωση» αυτή γίνεται με την πολυαγαπημένη, για όλους τους ανθρώπους του κλάδου της επικοινωνίας, μέθοδο του word of mouth. Μοιάζοντας «εγκυρότερη» και περισσότερο αξιόλογη καταλήγει στο εφήμερο αντικείμενο συζήτησης του κλειστού online κύκλου. Δίνοντας πολλές φορές ειδικό βάρος συζήτησης σε ανάλαφρες μπούρδες.

Σε αυτό το πλαίσιο, με αυτό το μοτίβο, η φωτογραφία συχνά γίνεται τεκμήριο για το σύνθημα-μήνυμα που το κείμενο/post/copy επικοινωνεί. Χωρίς, σε πολλές περιπτώσεις να υπάρχει σχέση μεταξύ τους, ή χωρίς να υπάρχει αλήθεια πίσω από το copy που «πουλάει» την είδηση.

Έτσι, η Ακρόπολη φωτίζεται στα χρώματα της Γαλλίας, προς συμπαράσταση της τρομοκρατικής επίθεσης του Δεκεμβρίου (χωρίς άδεια από το ΠΑΜΕ!!!).

Η Νέα Υόρκη αποκτά τo πρώτο σημείο αυτοεκτόνωσης (sic) σε δημόσιο χώρο (λες και δεν υπάρχει νομοθεσία κατά της προσβολής της δημοσίας αιδούς στο Manhattan).

Κάποιος αλλοεθνής σερβίρει γύρο από κρέας σκύλων στο κέντρο της Αθήνας (δικαιώνοντας τους απανταχού εθνικιστές φιλόζωους vegetarians ;;;;).

Οι λύκοι βάζουν τα ασθενέστερα μέλη της αγέλης τους για να ανοίξουν δρόμο στο δύσβατο χιόνι (δίνοντας πολύτιμο μήνυμα σύγχρονου management για τους νέο-προλετάριους).

«Ειδήσεις» όλες που η παρουσία φωτογραφίας δίνει την ψευδαίσθηση της πραγματικότητας σε κάτι που η λογική αδυνατεί να συλλάβει, ή που η offline πραγματικότητα καταρρίπτει.

Social media πυροτεχνήματα εντυπώσεων που σε μεγάλο βαθμό υποστηρίζουν και ενισχύουν τα online metrics των publishers που ούτως ή άλλως ξέρουν ότι πλέον του 31,24% της κίνησης του site τους έρχεται από τα social media, με την τάση αυτή να καταγράφει 8,5% ετήσια αύξηση δυναμικής (Shareaholic, December 2014).

Ξαναγυρνώντας στον Haas, προσαρμόζοντάς τη ρήση του αυτήν τη φορά στην online πραγματικότητα της καλλιέργειας ψευδοεντυπώσεων – «ειδήσεων», δεν είσαι ποτέ μόνος στην ανάγνωση της φωτογραφίας, το πλαίσιο το ορίζει η περιγραφή της είδησης και οι αντιδράσεις των «φίλων» σου.

Μέσω της ταχύτητας και της εγγύτητας της νέας επικοινωνίας, η φωτογραφία μεταμορφώνεται από Τέχνη έκφρασης της ψυχής, σε τεχνική αποτύπωσης μιας στιγμής, ιδανικά πλαισιωμένης για τον σύγχρονο καταναλωτή ώστε να χάσει το όλο και να δει το «δέντρο» που του δείχνει το δάχτυλο.

Μέσω του οπτικού υλικού λοιπόν, στο θαυμαστό κόσμο της online πραγματικότητας, ο μεταμοντέρνος social καταναλωτής αναλαμβάνει να κολυμπήσει μόνος του και να ελιχθεί με επιτυχία μεταξύ φωτογραφικής αλήθειας, τέχνης και τεχνασμάτων, ώστε να είναι μεν social, αλλά όχι και social αφελής.