O προβληματισμός του Τομ Στάινμπεργκ, υποστηρικτή του open source και πολλαπλώς εμπλεκόμενου σε προγράμματα και πρωτοβουλίες e-government στη Βρετανία, όπως εκφράστηκε στο ποστ του στο Facebook όταν ανακοινώθηκαν τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος του Brexit είναι απολύτως λογικός και θα φανεί αναγνωρίσιμος σε πολλούς: “Προσπαθώ να βρω ανθρώπους που να πανηγυρίζουν για το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος όμως η γυάλα-φίλτρων (filter bubble) είναι ΤΟΣΟ δυνατή και πάει ΤΟΣΟ βαθιά σε πράγματα όπως η σύνθετη αναζήτηση του Facebook που δεν μπορώ να βρω κανέναν που να είναι ευχαριστημένος *παρά το γεγονός ότι η μισή χώρα είναι προφανώς χαρούμενη σήμερα* και παρά το γεγονός ότι ψάχνω *ενεργά* να ακούσω τι λένε [οι άνθρωποι αυτοί]” –η έμφαση είναι του ίδιου του κ. Στάινμπεργκ.
Ο κ. Στάινμπεργκ δεν επινόησε την έκφραση “γυάλα-φίλτρων”: η πατρότητα της ονομασίας (και η επισήμανση του φαινομένου) ανήκει στον ακτιβιστή Ιλάι Πάρισερ και στο ομότιτλο βιβλίο του από το 2011 –κάποιοι ίσως τον θυμούνται να την παρουσιάζει και στο TED της ίδιας χρονιάς. Σε τι αναφέρεται: στο Internet όπως παρουσιάζεται σε καθέναν από εμάς ξεχωριστά εξαιτίας των ρυθμίσεων που κάνουν για λογαριασμό μας οι αλγόριθμοι της Facebook, της Google κ.λπ.
Άνθρωποι όπως ο Τομ Στάινμπεργκ και ο Ιλάι Πάρισερ δεν επικαλούνται κάποια σκοτεινή συνωμοσία όπου τέκτονες, Εβραίοι, μέλη της Λέσχης Μπίλντερμπεργκ και οι επικεφαλής της Σίλικον Βάλεϊ ψεκάζουν τους χρήστες των κοινωνικών δικτύων με bits συγκεκριμένων πληροφοριών. Αντίθετα θέλουν να υπενθυμίσουν στους δημιουργούς, άμεσους και έμμεσους, των αλγορίθμων ότι επειδή ένα πρόγραμμα δεν έχει ηθική και άρα δεν μπορεί να του επιρριφθούν ευθύνες όπως θα συνέβαινε, π.χ. με τον διευθυντή σύνταξης μιας εφημερίδας, ελλοχεύει ο κίνδυνος στον βωμό του τι είναι βολικό (και οικονομικά ωφέλιμο, βεβαίως) ο χρήστης να βρεθεί παντελώς απομονωμένος από ένα μεγάλο μέρος των πληροφοριών που είναι διαθέσιμες.
Αναμφίβολα το θέμα είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον αν και πρακτικά μιλώντας η αξία του σαν δυστοπικού σεναρίου μάλλον είναι και η μεγαλύτερη. Ειδικά σε ό,τι πρόκειται για μεγάλα πολιτικά γεγονότα, είναι πολύ εύκολο να παρακάμψει κανείς τη γυάλα των φίλτρων και να δει την άποψη που επιθυμεί –ακόμα και αν το news feed του δεν του την παρουσιάζει άμεσα, πρόσωπα που σίγουρα την υποστηρίζουν όπως ο Μπόρις Τζόνσον και ο Νάιτζελ Φάρατζ στην περίπτωση του βρετανικού δημοψηφίσματος βρίσκονται μόλις μερικά κλικ μακριά και από εκεί μπορεί να έχει κανείς πρόσβαση σε όσους οπαδούς του Brexit θέλει.
Προσωπικά θα το πήγαινα ακόμα πιο μακριά, ωστόσο: ζούμε σε έναν κόσμο που από πολλές απόψεις είναι πιο περίπλοκος από ό,αυτοί στους οποίους ζούσαν οι πρόγονοί μας και αυτό σημαίνει ότι η ανάγκη μας για πληροφορία είναι πολύ μεγαλύτερη. Όσοι το αισθάνονται αυτό λοιπόν, καλά θα έκαναν να διαμορφώσουν το ψηφιακό τους περιβάλλον έτσι ώστε να λαμβάνουν όλες τις πληροφορίες που χρειάζονται –αν αυτό σημαίνει να αναζητούν την ενημέρωσή τους και σε άλλους χώρους πέρα από το Facebook, ας το κάνουν ή ας δημιουργήσουν στο ίδιο το Facebook περισσότερους λογαριασμούς στους οποίους θα ακολουθούν όχι μόνο τους πραγματικούς τους φίλους αλλά τους πάντες. Διάβολε, ο ψηφιακός κόσμος δεν είναι δα και τόσο διαφορετικός από τον πραγματικό!
Σχόλια