«Η περυσινή ανακήρυξη μου ως φωτογράφου της χρονιάς των Sony World Photography Awards μου έδωσε την ευχέρεια να συνεχίσω ανεπηρέαστος το προσωπικό μου, μακροχρόνιο φωτογραφικό μου project, κάτι που αδυνατούν να στηρίξουν τα σημερινά Μedia» σημείωσε ο Βέλγος Frederik Buyckx, κατά τη διάρκεια συνέντευξής του από την Jill Cotton πριν από μία εβδομάδα. Ο Frederik Buyckx διακρίθηκε πέρυσι για το έργο White Out, χρειάστηκε να επισκεφθεί για πολλές ημέρες απομονωμένες και δύσβατες το χειμώνα περιοχές στα Βαλκάνια, στη Σκανδιναβία και την Κεντρική Ασία αποτυπώνοντας τον τρόπο ζωής των ανθρώπων που ζουν εκεί σε απόλυτη αρμονία με τη φύση. Αυτό συνέχισε να κάνει και την επόμενη χρονιά, μετά τη διάκρισή του, έχοντας εξασφαλίσει 25.000 δολάρια από το βραβείο.
Σε προηγούμενες εποχές το έργο του Βέλγου φωτογράφου πιθανώς να υποστηριζόταν από Μέσα. Το έχουμε δει από περιπτώσεις φωτογράφων προηγούμενης γενιάς, πολύχρονα έργα των οποίων φιλοξενήθηκαν από περιοδικά και αμείφθηκαν από εκδοτικούς οργανισμούς. Στη σημερινή εποχή, όπου τέτοιου είδους «μη εμπορικές» δημοσιεύσεις έχουν μειωθεί και ενδεχομένως να περιορίζονται μόνο σε περιοχές που μαστίζονται από εμφύλιες συγκρούσεις, πολεμικές συρράξεις, προσφυγικά ζητήματα (μπορεί να φταίει βέβαια και η αφθονία της εικόνας των τελευταίων χρόνων), ο Frederik Buyckx όπως φαίνεται δεν μπορούσε να βρει μια τέτοια «στέγη» με ικανοποιητική αμοιβή.
Στη σημασία αυτής της στήριξης που προσφέρει ο διαγωνισμός της Sony δεν στάθηκε μόνο ο Frederik Buyckx αλλά δύο ακόμα από τους φετινούς νικητές των SWPA 2018 αναφέρθηκαν στις δηλώσεις τους και σ’ αυτήν την πλευρά των SWPA. O Ιταλός Luca Locatelli, που κέρδισε την κατηγορία Landscape αλλά και ο Ούγγρος Balazs Gardi που κέρδισε την κατηγορία Sports.
O προαύλιος χώρος του Somerset House στον οποίο μέχρι τα μέσα Μαϊου θα φιλοξενείται η έκθεση των SWPA 2018.
Όμως η αξία των SWPA για τους δημιουργούς ξεπερνάει το χρηματικό έπαθλο και τον εξοπλισμό που προσφέρει η Sony στους νικητές. Είναι μια διεθνής πλατφόρμα, η μεγαλύτερη από πλευράς συμμετοχών (περισσότερες από 320.000 φωτογραφίες συμμετείχαν φέτος) ανάδειξης νέων φωτογράφων από όλο τον κόσμο. Μία πλατφόρμα που κατεβαίνει και σε ηλικίες έως και 12 ετών, που συνεργάζεται με πανεπιστημιακές σχολές σε δεκάδες χώρες. Που προσφέρει το χώρο, τη σκηνή για τους συμμετέχοντες να παρουσιάσουν το έργο ή το ταλέντο τους και να προωθήσουν περαιτέρω την καριέρα ή τη διαδρομή τους στη φωτογραφία. Και είναι πολύ σημαντικό ότι όλο αυτόν τον διαγωνισμό, τις πλευρές του και τις εκφάνσεις του τις στηρίζει έμπρακτα με τους απαραίτητους πόρους η Sony.
Αλλαγή φιλοσοφίας στα SWPA 2018
Αν ένα στοιχείο είναι διακριτό τα τουλάχιστον δύο τελευταία χρόνια του διαγωνισμού είναι η στροφή στη φιλοσοφία της επιλογής των νικητών και των διακρίσεων από την κριτική επιτροπή του διαγωνισμού. Για αρκετά χρόνια, ένας σημαντικός αριθμός από τις διάφορες κατηγορίες του διαγωνισμού πήγαινε σε έργα που σχετίζονταν άμεσα με θέματα που «προέβαλαν» τη δυσάρεστη πλευρά του κόσμου μας (εμφύλιοι, προσφυγικό, ενδοοικογενειακή βία κ.α.). Αντικείμενο της τέχνης είναι βεβαίως να προβάλλει και αυτό το κομμάτι του κόσμου μας, όμως η υπερέκθεση σ’ αυτές τις εικόνες έχει οδηγήσει και σε μια αναζήτηση μιας διαφορετικής κατεύθυνσης. Άλλωστε και αυτή η αναζήτηση είναι επίσης αντικείμενο μιας τέχνης. Στο σκεπτικό μας συμφώνησε και ο Kenneth O Halloran (νικητής του Εθνικού Βραβείου της Ιρλανδίας) με τον οποίο είχαμε μια σχετική συζήτηση στο ταξί της επιστροφής στο αεροδρόμιο. «Είναι κάτι που αρχίζω να παρατηρώ και σε άλλους διαγωνισμούς» ανέφερε ο Kenneth, ο οποίος έχει συμμετάσχει στο παρελθόν και στους διαγωνισμούς World Press Photo. Όπως μας ενημέρωσε, ακόμα και στον συγκεκριμένο διαγωνισμό, που έχει σε ένα μεγάλο βαθμό δημοσιογραφικό προσανατολισμό, υπάρχει έντονος αντίλογος για τις φωτογραφίες που εξακολουθούν να επιλέγονται.
Από πέρυσι λοιπόν αλλά και πιο έντονα φέτος είναι εμφανής αυτή η στροφή, αυτή η αναζήτηση. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η επιλογή του νικητή για την κατηγορία Contemporary Issues, μια κατηγορία που παραδοσιακά πήγαινε σε έργα που σχετίζονταν με τις δύσκολες καταστάσεις που αναφέραμε προηγουμένως. Όμως φέτος ο Σουηδός Fredrik Lerneryd κέρδισε γιατί ανέδειξε μια όμορφη και αισιόδοξη ιστορία από την παραγκούπολη του Ναϊρόμπι στην Κένυα.
Μία από τις φωτογραφίες του έργου του Fredrik Lerneryd, που κέρδισε την κατηγορία Contemporary Issues.
Ένα ακόμα έντονο στοιχείο είναι η ανάγκη της αφήγησης μιας ιστορίας μέσα από το φωτογραφικό έργο. Δεν αρκεί πλέον οι τεχνικά άρτιες φωτογραφίες, χρειάζεται μια πλοκή, ένας «ιστός» που θα τις δένει μεταξύ τους. Ο φωτογράφος θα ορίζει την κατεύθυνση του έργου του και θα το κάνει σαφές στον θεατή, χωρίς ίσως να αφήνει το περιθώριο για άλλες ερμηνείες. Αυτή η «τακτική» επιλογής της κριτικής επιτροπής είναι αλήθεια ότι ξένισε αρκετούς από όσους επισκέφθηκαν φέτος το Λονδίνο για την τελετή απονομής των SWPA 2018, με αποτέλεσμα να υπάρξουν αρκετές ενστάσεις σε δημοσιογραφικά πηγαδάκια για την επιλογή της Alys Tomlinson ως φωτογράφου της χρονιάς. Αντίστοιχες ενστάσεις είχαν ακουστεί και πέρυσι, γεγονός που ίσως να υποδεικνύει το νέο ρεύμα που πνέει στη διαδικασία επιλογής.
H αγγλίδα φωτογράφος Alys Tomlinson κατά τη βράβευσή της ως φωτογράφου της χρονιάς. Στο βάθος διακρίνεται ο διευθύνων σύμβουλος του Παγκόσμιου Οργανισμού Φωτογραφίας, Scott Grey. Στα δεξιά μία από τις φωτογραφίες που χάρισαν τη διάκριση στην Alys Tomlinson.
Ιταλία: μια χώρα ανάδειξης νικητών
Από τα αξιοσημείωτα στοιχεία του διαγωνισμού είναι ότι διαχρονικά αρκετοί από τους νικητές προέρχονται από την Ιταλία. Το είχαμε παρατηρήσει και το 2014, κάνοντας μια σχετική ερώτηση στην τότε Ιταλίδα νικήτρια, το παρατηρούσαμε διαρκώς τα προηγούμενα χρόνια, το είδαμε και φέτος, όπου σε τρεις από τις επαγγελματικές κατηγορίες οι νικητές προέρχονταν από τη γειτονική μας χώρα, χώρια δύο-τρεις ακόμα φωτογράφοι που συγκαταλέχθηκαν στους φιναλίστ. Λογικό ήταν λοιπόν να επανέλθω και φέτος με αντίστοιχες ερωτήσεις προς τους Ιταλούς νικητές.
«Είναι περίεργο που με ρωτάς γιατί πριν από μερικές ημέρες έκανε ένα σχετικό άρθρο και η La Repubblica» μου ανέφερε ο Luca Locatteli στη συνάντησή μας στο Λονδίνο. Μια πιθανή εκδοχή για τον ίδιο είναι το φαινόμενο ντόμινο, οι επιτυχίες του παρελθόντος να ωθούν νέους Ιταλούς ταλαντούχους φωτογράφους να συμμετέχουν στο διαγωνισμό. Ο νικητής της κατηγορίας Αρχιτεκτονικής Gianmaria Gava δεν είχε κάποια λογική εξήγηση να δώσει για το φαινόμενο αυτό, σημειώνοντας βέβαια ότι του αφήνει μια πολύ ωραία αίσθηση, ενώ η Roselena Ramistella, νικήτρια της κατηγορίας Natural World & Wildlife, υπέθεσε ότι οι διακρίσεις μπορεί να σχετίζονται με τη στενή σχέση που έχει η Ιταλία με την τέχνη συνολικά.
Οι τρεις Ιταλοί νικητές: Luca Locatteli, Roselena Ramistella, Gianmaria Gava.
Στη συζήτηση που συνεχίστηκε με τη Roselena μου εκμυστηρεύτηκε την πρόθεσή της να συνεχίσει και τη νέα χρονιά στο ίδιο έργο και να δημιουργήσει ένα είδος τουριστικό οδηγό για τα «μονοπάτια των μουλαριών» στη Σικελία. Μάλιστα θέλει να μπλέξει και την τεχνολογία, αφού ο οδηγός θα είναι διαθέσιμος από ένα app για smartphone ή tablet. “Είναι πολύ νωρίς ακόμα αλλά με αυτόν τον τρόπο θέλω να ολοκληρώσω το project” κατέληξε η Roselena, η οποία κατάγεται από τη Σικελία, οπότε το συγκεκριμένο έργο έχει μία παραπάνω συναισθηματική αξία για αυτήν.
Αν η Roselena θέλει να «βαδίσει στα ίδια μονοπάτια» ο Gianmaria Gava θέλει να εξελίξει το έργο του και προς μια άλλη κατεύθυνση. «Τώρα η αρχιτεκτονική, όπως απεικονίζεται στις φωτογραφίες πατάει στέρεα στη γη όμως σαν επόμενο βήμα θέλω να τη συνδέσω με τον ουρανό» μου ανέφερε. Από την άλλη πλευρά, ο Luca με το δικό του έργο στα λατομεία που βρίσκονται στα Απένινα Όρη θέλει να δείξει και την επέμβαση του ανθρώπου στο φυσικό τοπίο και οι φωτογραφίες του να αποτελέσουν κάτι σαν πεδίο διαλόγου για τον θεατή. Να αποφασίσει μέχρι ποιο σημείο μπορεί/θέλει να επεμβαίνει στη φύση.
Φεύγοντας από την «Ιταλική συνοικία» κατευθύνθηκα προς τον Μοhd Samsul Mohd Said, το φωτογράφο από τη Μαλαισία που κέρδισε την κατηγορία Current Affairs. Μια συγκλονιστική σειρά φωτογραφιών για τον εμφύλιο και το προσφυγικό πρόβλημα στη Μυανμάρ (στη συγκεκριμένη κατηγορία τα περιθώρια να ξεφύγεις, όπως λέγαμε προηγουμένως, από ένα τέτοιο θέμα είναι πολύ στενά). Μέσα από το έργο του όπως μου είπε δεν θέλει να καταδείξει μόνο το πρόβλημα στη Μυανμάρ αλλά κάθε είδους προβλήματα που δημιουργεί ο διαχωρισμός και οι διωγμοί κάθε είδους. «Έχω δει να εκτελούν άνθρωπο μπροστά μου» μου εκμυστηρεύτηκε, γεννώντας μου αμέσως το ερώτημα: πως μπορείς μετά από ένα τέτοιο γεγονός ή με τόση δυστυχία γύρω σου να συνεχίσεις αμέσως να φωτογραφίζεις ανεπηρέαστος; «Παίρνεις μια βαθιά ανάσα, κάνεις ένα πολύ μικρό διάλειμμα να ηρεμήσεις και συνεχίζεις» απάντησε, καταλήγοντας: «Χρειάζεται γερό στομάχι φίλε μου».
Τη στιγμή που πλησίαζα τον Πορτογάλο Edgar Martins, νικητή της κατηγορίας Still Life τον κάλεσαν για να δώσει συνέντευξη σε ξένο τηλεοπτικό δίκτυο. Έτσι έχασα την ευκαιρία να συνομιλήσω μαζί του για το εξίσου συγκλονιστικό δικό του project με τις επιστολές αυτοκτονίας αλλά και το πρωτότυπο έργο του και στην κατηγορία Αρχιτεκτονικής, στην οποία ήταν επίσης φιναλίστ (μία απαραίτητη διευκρίνηση: οι κριτές εξετάζουν τις συμμετοχές χωρίς να γνωρίζουν τα στοιχεία του φωτογράφου έτσι ώστε να είναι απολύτως ανεπηρέαστοι).
Σχόλια