Είμαι παθιασμένος με την τεχνολογία. Απέκτησα τον πρώτο μου υπολογιστή, έναν Commodore Vic20, σε ηλικία 10 ετών και έκτοτε με συνεπαίρνει ο ενθουσιασμός με κάθε νέα τεχνολογία που δύναται να αλλάξει τον κόσμο. Θυμάμαι ακόμα τη χαρά που ένιωσα όταν άκουσα το πρώτο ψηφιοποιημένο τραγούδι (όχι ακόμα MP3) στην Amiga μου, όταν έστειλα το πρώτο μου email χρησιμοποιώντας το vi σε ένα τερματικό UNIX, τα chat κανάλια ICQ, την οθόνη αφής στο Compaq PocketPC, το πρώτο μου blogpost, την εμπειρία Virtual Reality με μια συσκευή Oculus. Σε κάθε τεχνολογική πρόοδο, μπορούσα να φανταστώ το μέλλον με αισιοδοξία και ακρίβεια.
Κάτι τέτοιο όμως δεν ισχύει και στην περίπτωση της Τεχνητής Νοημοσύνης, γνωστή και ως Artificial Intelligence (AI). Γνωρίζω ότι το ΑΙ πρόκειται να είναι η πιο συναρπαστική τεχνολογία που έχει δημιουργήσει ποτέ η ανθρωπότητα και ίσως και η τελευταία, καθώς το επόμενο αξιόλογο επίτευγμα μπορεί να είναι δημιούργημα τεχνητής νοημοσύνης. Είναι επίσης άξιο αναφοράς πως το AI απορροφά το 90% του προϋπολογισμού μας για έρευνα και ανάπτυξη (R&D) στην Pobuca. Όμως, δεν μπορώ να φανταστώ πως το AI θα αλλάξει την κοινωνία, την ανθρωπότητα, τον κόσμο μας. Έχω πάνω από δέκα διαφορετικά σενάρια στο μυαλό μου και με όλα τα διαφορετικά παρακλάδια τους προκύπτουν περίπου εκατό εναλλακτικές…
Τον περασμένο Μάρτιο προσκλήθηκα ως ομιλητής στην εκδήλωση που διοργάνωσε το περιοδικό The Economist για να μιλήσω για το πως το AI θα είναι η τεχνολογία του αύριο. Μία από τις ερωτήσεις που δέχτηκα ήταν: "Αν έπρεπε να επιλέξεις ποιος θα ελέγχει την τεχνητή νοημοσύνη, οι πολιτικοί ή οι επιχειρήσεις, ποιον θα διάλεγες;" και δίχως δεύτερη σκέψη απάντησα "οι πολιτικοί".
Συνέχισα λέγοντας πως το AI είναι τόσο σημαντικό για την ανθρωπότητα που δεν θα πρέπει να ελέγχεται από οργανισμούς κερδοσκοπικού χαρακτήρα. Ωστόσο, τώρα που σκέφτομαι και πάλι την απάντησή μου, ο λόγος που προτιμώ τους πολιτικούς έναντι των επιχειρήσεων είναι επειδή δεν θέλω ο επιχειρηματικός κόσμος (συμπεριλαμβάνοντας και τον εαυτό μου) να εμπλακεί με αυτή την «καυτή πατάτα»!
Θαυμάζω εκ των προτέρων τους πολιτικούς που θα έχουν το θάρρος να δομήσουν ένα πλαίσιο Τεχνητής Νοημοσύνης για την κοινωνία. Θα πρέπει να είναι ιδιαιτέρως έξυπνοι και γενναίοι ταυτόχρονα, καθώς οι αποφάσεις τους μπορεί να έχουν μόνιμο αντίκτυπο - θετικό ή αρνητικό – σε ολόκληρη την ανθρωπότητα. Επιπλέον, αυτό που νομίζω πως λείπει από τις τρέχουσες συζητήσεις των υποψηφίων Ευρωβουλευτών είναι μια βαθιά και ουσιαστική συζήτηση για το ΑΙ και τις κοινωνικές του συνέπειες, δεδομένου ότι αποτελεί ένα πανευρωπαϊκό (τουλάχιστον) ζήτημα.
Αγαπητοί υποψήφιοι, θέλετε να έχετε την ψήφο μου και τον θαυμασμό μου (αν αυτό έχει κάποια σημασία για εσάς); Αν ναι, παρακαλώ συζητήστε, μην απαντήσετε, απλά συζητήστε τα εξής:
1. Η επίδραση του ΑΙ στις μελλοντικές θέσεις εργασίας αναμένεται να είναι τεράστια και καμία χώρα δεν είναι έτοιμη γι' αυτό. Για πρώτη φορά στην ιστορία, το AI πρόκειται να εκτοπίσει θέσεις εργασίας υψηλής εξειδίκευσης. Μέχρι τώρα, παρόλο που η καινοτομία απειλούσε πολλά παραδοσιακά επαγγέλματα, κατάφερνε και δημιουργούσε νέα και καλύτερα. Πιστεύω όμως ότι αυτό δεν θα συμβεί και στην περίπτωση του AI. Αυτή τη φορά τα επαγγέλματα θα εξαλειφθούν οριστικά. Μέχρι τώρα οι θέσεις εργασίας που απειλούνταν περισσότερο από τις μηχανές ήταν αυτές που περιλάμβαναν καθημερινές και επαναλαμβανόμενες εργασίες. Ωστόσο, χάρη στο AI, οι υπολογιστές είναι όλο και περισσότερο σε θέση να εκτελούν πιο περίπλοκα καθήκοντα φθηνότερα και αποτελεσματικότερα από ό,τι οι άνθρωποι. Μια πρόσφατη μελέτη του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης δείχνει ότι το 47% των σημερινών θέσεων εργασίας θα μπορούσε να αυτοματοποιηθεί τις επόμενες δύο δεκαετίες και αυτό είναι ένα πολύ μεγάλο ποσοστό που δεν μπορεί εύκολα να ανατραπεί. Αγαπητέ Υποψήφιε, τι πρέπει να κάνουμε; Ίσως να εργαζόμαστε για 3 ημέρες την εβδομάδα αντί για 5 για να υπάρχουν δουλειές για όλους;
2. Ακόμη και αν υπάρχουν αρκετές θέσεις εργασίας για όλους, οι ικανότητες των ανθρώπων θα παραμείνουν άνισες, και σε έναν κόσμο που πολώνεται ολοένα και περισσότερο οικονομικά, πολλοί θα αδυνατούν να βρουν νέες προοπτικές απασχόλησης και οι μισθοί θα συμπιεσθούν. Για να το θέσουμε και αλλιώς, κάποιοι άνθρωποι ενδεχομένως να μην είναι σε θέση να κάνουν εργασίες υψηλής εξειδίκευσης. Αγαπητέ Υποψήφιε, αναγνωρίζετε αυτό το πρόβλημα και αν ναι, ποια θα μπορούσε να είναι η λύση; Μήπως θα πρέπει να αλλάξουμε το εκπαιδευτικό σύστημα εστιάζοντας στις γνωστικές ικανότητες και τις κοινωνικές δεξιότητες που είναι απαραίτητες για οποιαδήποτε ανθρωποκεντρική δουλειά του μέλλοντος;
3. Ο θυμός για την αύξηση της ανισότητας πρόκειται να μεγαλώσει και τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα οι διαφορές στα εισοδήματα θα διευρυνθούν προκαλώντας τεράστια κοινωνική αναστάτωση. Ωστόσο, οι αισιόδοξοι λένε ότι αυτό δεν θα αποτελέσει μακροπρόθεσμο πρόβλημα, δεδομένου ότι το AI θα προσφέρει μια πιο παραγωγική συνολική κοινωνία που θα είναι πλουσιότερη και οι πλουσιότεροι κάτοικοί της θα έχουν πρόσβαση σε περισσότερα αγαθά και υπηρεσίες. Αγαπητέ Υποψήφιε, πώς πρέπει να μοιράσουμε τον αυξανόμενο πλούτο που παράγει το ΑΙ και μόνο ένα μέρος της κοινωνίας σε όλους τους ανθρώπους στον κόσμο; Πολλοί εκπρόσωποι της Αριστεράς υποστηρίζουν την καθιέρωση ενός Καθολικού Εισοδήματος (Universal Income). Με άλλα λόγια, ο καθένας που γεννιέται θα έχει ένα εισόδημα ακόμη και χωρίς εργασία. Αυτό συνεπάγεται επίσης αύξηση των φόρων στους πλουσίους και με κάποιο τρόπο έλεγχο της κινητικότητας του κεφαλαίου και της υψηλά εξειδικευμένης εργασίας σε παγκόσμιο επίπεδο.
4. Ας πούμε λοιπόν ότι τώρα λύνουμε τα προβλήματα του Καθολικού Εισοδήματος και κατορθώνουμε να το εφαρμόσουμε στην κοινωνία. Ακόμα και τότε όμως, θα μπορούν οι άνθρωποι να είναι πραγματικά ευτυχείς; Ο αντίκτυπος του AI θα είναι σαν τυφώνας και το να έχεις οικονομική άνεση θα λύσει μόνο ένα μέρος του προβλήματος. Πώς θα αντιδρούσε μια κοινωνία εάν το 50% του πληθυσμού της είναι ουσιαστικά άνεργο και ζει μέσω του Καθολικού Εισοδήματος; Τι γίνεται με την εσωτερική ικανοποίηση που αισθάνεσαι όταν κάνεις κάτι σημαντικό (ή τουλάχιστον έτσι νομίζεις); Αγαπητέ Υποψήφιε, αυτό που είδαμε με το Brexit ήταν ότι τα χρήματα δεν αρκούν για να είναι μια κοινωνία ευτυχισμένη. Οι περισσότεροι από τους Brexiters κερδίζουν περισσότερα χρήματα από ποτέ στην ιστορία της Βρετανίας, αλλά ταυτόχρονα αισθάνονται ότι δεν συμμετέχουν "στο πάρτυ" και θέλουν να τιμωρήσουν όσους το κάνουν. Εκτός από την επαγγελματική σταδιοδρομία, ποιες θα είναι οι νέες κοινωνικές ανταμοιβές που θα αρκούν για να δώσουν στους ανθρώπους νόημα στη ζωή τους;
Αντί να απαντήσω απευθείας στην τελευταία ερώτηση, θα κλείσω το άρθρο μου με μια ιστορία:
Ο Μίλτον Φρίντμαν ταξίδεψε στην Κίνα τη δεκαετία του 1960 και επισκέφθηκε ένα εργοτάξιο όπου χτιζόταν ένα νέο κανάλι. Προς μεγάλη του έκπληξη, αντί για σύγχρονους ελκυστήρες και εκσκαφείς, αντίκρισε εργάτες με φτυάρια. Ρώτησε γιατί υπήρχαν τόσο λίγα μηχανήματα. Ο κυβερνητικός γραφειοκράτης εξήγησε: "Δεν καταλαβαίνετε. Πρόκειται για ένα πρόγραμμα εργασίας. Ο Μίλτον απάντησε:" Ω, σκέφτηκα ότι προσπαθείτε να χτίσετε ένα κανάλι. Εάν είναι δουλειές που θέλετε, τότε πρέπει να δώσετε στους εργάτες κουτάλια, όχι φτυάρια ".
* Ο Ισίδωρος Σιδερίδης είναι διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας Pobuca-SiEBEN
Σχόλια