Δεν ξέρω πόσο έχει ακουστεί στα ελληνικά ΜΜΕ η υπόθεση της απαγωγής πριν από ένα μήνα 276 μαθητριών στη Νιγηρία από την ισλαμιστική τρομοκρατική οργάνωση Μπόκο Χαράμ αλλά όπως συχνά συμβαίνει τα τελευταία χρόνια, η Internetική διάσταση του θέματος παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Όχι μόνο εξαιτίας της κινητοποίησης μέσω των social media (και κυρίως μέσω του Twitter με το hashtag «#bringbackourgirls» αλλά εξαιτίας ενός «μετά-διαλόγου» σχετικά με τον «ακτιβισμό των hashtag» και την αξία του.
Αν ο προσδιορισμός «ακτιβισμός των hashtag» δεν είναι σαφής, ίσως οι κατά τι παλιότεροι να θυμούνται τα αντίστοιχα (και αντίστοιχα υποτιμητικά) «slacktivism» και «clicktivism»: πρόκειται για όλες εκείνες τις δράσεις κοινωνικής ή πολιτικής ευαισθησίας που δεν είναι ακριβώς δράσεις αλλά καθορισμένες online συμπεριφορές (retweets, likes, συμμετοχή σε petitions, shares, αλλαγή της φωτογραφίας του προφίλ στο Facebook κ.λπ.) οι οποίες έχουν στόχο να δείξουν την υποστήριξη του χρήστη σε κάποιο συγκεκριμένο ή λιγότερο συγκεκριμένο αίτημα. Και που συνήθως, τουλάχιστον κατά τους επικριτές του φαινομένου, σταματούν όταν πάψουν να είναι trendy.
Παρότι καταλαβαίνω τη θέση από την οποία προέρχονται οι συγκεκριμένες επικρίσεις, θεωρώ τις δράσεις αυτές μια από τις σημαντικότερες διαστάσεις του Δικτύου και από τα πιο ελπιδοφόρα σημάδια της εποχής μας∙ η διαφορά είναι ότι δεν τις θεωρώ «ακτιβισμό» και ίσως εκεί ακριβώς βρίσκεται το πρόβλημα: στο ότι στα μυαλά ορισμένων, επικριτών ή και συμμετεχόντων στις δράσεις αυτές, ένα like ή ένα retweet εξισώνονται με την πραγματική πράξη που θα ανατρέψει μια άσχημη κατάσταση. Για να μείνω στο παράδειγμα των κοριτσιών στη Νιγηρία, στην εξεύρεσή τους και στην επιστροφή τους στα σπίτια τους.
Δεν ξέρω αν έχει να κάνει με τις πολιτικές ή τις θρησκευτικές μου πεποιθήσεις όμως ανέκαθεν πίστευα ότι αν δεν υπάρχει συνειδητοποίηση ενός προβλήματος δεν μπορεί να υπάρξει και η λύση του. Το πρώτο βήμα της συνειδητοποίησης είναι η ενημέρωση για το πρόβλημα, το δεύτερο είναι η διαμόρφωση της θέσης που παίρνει καθένας απέναντί του και το τρίτο, γι αυτούς που αποφασίζουν ότι θέλουν συμμετάσχουν στην επίλυσή του, η εμπλοκή σε δράσεις που θα οδηγήσουν σε αυτή. Κατά την άποψή μου, ο «ακτιβισμός των hashtag» είναι κάτι που σχετίζεται με το πρώτο και το δεύτερο βήμα –για το τρίτο θα απαιτηθεί προφανώς κάτι περισσότερο, όμως αν δεν υπάρξουν τα δύο πρώτα, είναι αδύνατο να υπάρξει και το τρίτο. Και αν υπάρξει ερήμην τους είναι σχεδόν βέβαιο ότι δε θα είναι αποτελεσματικό.
Πέραν των παραπάνω, οι επικριτές του «ακτιβισμού των hashtag» μοιάζουν να υποτιμούν τη βαρύτητα που έχει πλέον σε όλες της διαστάσεις της καθημερινής ζωής τα κύματα αντιδράσεων στα social media. Αμέτρητα μεγάλα και μικρότερα προβλήματα που ακόμα και πριν από δέκα χρόνια θα παρέμεναν αόρατα πέραν του κύκλου των ανθρώπων που εμπλέκονταν άμεσα μ’ αυτά, έχουν γίνει πασίγνωστα μέσω του Δικτύου και έχουν εξωθήσει (ή εξαναγκάσει) εκείνους που μπορούν να εμπλακούν στη λύση τους να το κάνουν: πιστεύει κανείς ότι το tweet της Πρώτης Κυρίας των ΗΠΑ στο #bringbackourgirls ήταν απολύτως αυθόρμητο;
Για μένα, και καθένας είναι ελεύθερος να διαφωνήσει, ο «ακτιβισμός των hashtag» είναι μια συζήτηση. Ίσως κάποτε να γίνεται επιφανειακά και σε υψηλούς τόνους και ίσως κάποτε να εκτρέπεται σε άσχετα θέματα όμως είναι σημαντικό ότι γίνεται∙ οι κάπως μεγαλύτεροι θα θυμούνται ότι ένα μεγάλο μέρος των προβλημάτων που αντιμετωπίζει σήμερα η Ελλάδα άρχισαν όταν οι άνθρωποι έπαψαν να συζητούν και περιορίστηκαν στο να ακούν (και στη συνέχεια να ακολουθούν) ό,τι σερβιριζόταν, από συμφέρον ή από ανοησία, από τα ΜΜΕ της εποχής. Ο «ακτιβισμός των hashtag» είναι ένα βήμα προς την αντίθετη (και άρα τη σωστή) κατεύθυνση.
Σχόλια