Κρίσεις

Μια από τις αμερικανικές εκφράσεις των τελευταίων χρόνων που με εξοργίζουν αφάνταστα είναι το «don’t judge me», το απόλυτο δείγμα ηθικού σχετικισμού που προέρχεται από τον πολιτισμικό σχετικισμό ο οποίος με τη σειρά του μοιάζει να είναι αναπόφευκτη συνέπεια του ξεχειλώματος της πολιτικής ορθότητας∙ λέω «μοιάζει» επειδή ακόμα και μια επιπόλαια αναζήτηση στο Internet δείχνει ότι η ιδέα ότι η ηθική είναι σχετική είναι από τις παλαιότερες που υπάρχουν στην ανθρώπινη σκέψη. Παρόλα αυτά, η ένταση με την οποία εκφράζεται η πιο απλουστευμένη της εκδοχή, αυτή που θέλει κανέναν να μην μπορεί να εκφέρει άποψη για καμία πράξη κανενός ανθρώπου και με ξεπερνάει και με φέρνει στα όριά μου: μερικά πράγματα είναι βλακώδη, όποιες και όσες δικαιολογίες και αν έχει αυτός που τα κάνει.

Αφορμή για τις παραπάνω σκέψεις είναι η μεγάλη συζήτηση που έγινε τις τελευταίες ημέρες με αφορμή μια τινέιτζερ από την Αλαμπάμα που επισκέφθηκε το Άουσβιτς, τράβηξε ένα selfie και το πόσταρε στο Twitter στολίζοντάς το με ένα smiley το οποίο ταίριαζε με το χαμόγελο που είχε η ίδια στη φωτογραφία. Η συντριπτική πλειονότητα των σχολίων ήταν καταδικαστική αλλά δεν έλειψαν και τα θετικά σχόλια τα οποία ήταν, λίγο-πολύ της μορφής «don’t judge her». Oι οπαδοί αυτής της αντίληψης παρουσίασαν μάλιστα και μια ολόκληρη ιστορία που ενέπλεκε την επέτειο θανάτου του πατέρα της με τον οποίο μελετούσε το Ολοκαύτωμα και την επιθυμία της να τιμήσει τη μνήμη του. Και βεβαίως δεν έλειψαν οι θεωρητικοί που προσπάθησαν να βάλουν το θέμα σε ένα πολύ ευρύτερο πλαίσιο σχετικά με τη σημασία των selfie ως μέσου προσδιορισμού ταυτότητας.

Για μένα το θέμα ως προς το αν το συγκεκριμένο selfie ήταν κακού γούστου δεν επιδέχεται συζήτησης: ήταν. Χώροι όπως το Άουσβιτς ή ο Ατομικός Θόλος της Χιροσίμα ή το Σημείο 0 στη Νέα Υόρκη έχουν ένα ειδικό βάρος –μπορώ να αντιληφθώ γιατί κάποιος θέλει να τραβήξει μια φωτογραφία που να πιστοποιεί ότι τα επισκέφθηκε (και τέτοιου είδους φωτογραφίες υπάρχουν από καταβολής του μέσου, δεν εφευρέθηκαν μαζί με τις κάμερες των smartphone, για όνομα του Θεού!) όμως η δημοσιοποίηση της φωτογραφίας αυτής και ειδικά μαζί με το smiley δείχνει, τουλάχιστον στα δικά μου μάτια, άγνοια του ειδικού αυτού βάρους. Μ’ άλλα λόγια, αισθάνομαι ότι η συγκεκριμένη κοπέλα μάλλον δεν αντιλαμβάνεται ότι άλλο το Άουσβιτς και άλλο ένα διάσημο τοπίο ή ένα τρέντι κλαμπ.

Αυτό που με ενοχλεί περισσότερο ωστόσο, είναι όπως είπα και στην αρχή το «don’t judge me» το οποίο αποπνέουν οι φωνές της υπεράσπισης της συγκεκριμένης φωτογραφίας: αν υπάρχει ένα πράγμα που αντιλαμβάνεται κανείς στο Δίκτυο από την πρώτη στιγμή που συνδέεται είναι ότι κάθε πράξη του online, από ένα απλό μονολεκτικό σχόλιο (ή ακόμα και ένα like), μέχρι ένα ποστ 2000 λέξεων και 20 φωτογραφιών σε ένα μπλογκ, γίνεται δημόσια άρα εκτίθεται σε όποιον τύχει να περάσει από εκεί. Και αυτόματα αφήνει περιθώριο για κρίσεις, επικρίσεις και σχόλια, θετικά ή αρνητικά ή κοροϊδευτικά ή οτιδήποτε άλλο. H απαίτηση να μην κρίνει κανείς αυτό που βλέπει ή διαβάζει, απλώς δεν έχει νόημα γιατί οτιδήποτε είναι δημόσιο είναι εξ ορισμού ανοιχτό σε κριτική. Το πρόβλημα της κοπέλας από την Αλαμπάμα δεν είναι ότι δεν κατάλαβε πού βρισκόταν όταν επισκέφθηκε το Άουσβιτς αλλά ότι δεν καταλαβαίνει που βρίσκεται ούτε όταν είναι στο Δίκτυο και αυτό μου φαίνεται ακόμα πιο ανόητο από την ίδια τη φωτογραφία.