Κάθε φορά που γίνεται viral κάποια είδηση σχετική με την Ιαπωνία, παρακολουθώ τις σχετικές συζητήσεις τόσο στα φιλο-ιαπωνικά blog όσο και στα social media. Και σχεδόν πάντα (προσωπική εκτίμηση: τουλάχιστον στο 90% των περιπτώσεων) οι άνθρωποι που σχολιάζουν ορμώνται από το λεγόμενο «confirmation bias», δηλαδή από την τάση να αναπαράγουν την πλευρά της ιστορίας που εκφράζει την προσωπική τους πεποίθηση. Και, διόλου παράξενα, τα σχόλια αυτά, επίσης σχεδόν πάντα, αγνοούν μια σειρά από λεπτομέρειες που όχι απλώς σχετίζονται με την είδηση αλλά είναι απολύτως αναγκαίες προκειμένου η είδηση να βγάλει νόημα. Μ’ άλλα λόγια, απλώς εκτονώνουν τα συναισθήματά τους.
Χάρη στη διαφορά ώρας (και στο μόνιμα ανοιχτό tab στο Twitter από εχτές το βράδυ), είδα το tweet του Ντοναλντ Τουσκ «Η σύνοδος κατέληξε σε ομόφωνη συμφωνία. Όλα έτοιμα για πρόγραμμα του ΕΜΣ για την Ελλάδα με σοβαρές μεταρρυθμίσεις και οικονομική στήριξη» αμέσως μόλις εμφανίστηκε και, κατά πάσα πιθανότητα, νωρίτερα από τους περισσότερους. Παράλληλα είδα το παιχνίδι με τα trends των δύο σχετικών hashtags, #thisisacoup και #greekment τόσο πριν την ανακοίνωση όσο και μετά, με το δεύτερο να κερδίζει έδαφος έναντι του πρώτου και για μια ακόμα φορά η αίσθησή μου ήταν αυτή που ανέφερα στην πρώτη παράγραφο.
Δεν κατηγορώ τους ανθρώπους που παίρνουν τη μια ή την άλλη θέση: αισθάνονται ότι συμβαίνει ένα κοσμοϊστορικό γεγονός –και τα χρόνια που έρχονται σίγουρα θα αναδείξουν τη χθεσινή σύνοδο κορυφής σαν τέτοιο- και μαζί αισθάνονται την ανάγκη να σχολιάσουν. Όμως τα σχόλια που είδα, ειδικά αυτά που προέρχονταν από το εξωτερικό ήταν πολύ περισσότερο συναισθηματικές αντιδράσεις παρά απόψεις που είχαν κάποιο πρακτικό αντίκρισμα. Και αυτό γιατί ένα μεγάλο μέρος των σχολιαστών, δεν έχουν ιδέα για την πολυπλοκότητα του «ελληνικού προβλήματος» ή για την πολυσύνθετη κατασκευή που λέγεται «Ευρωπαϊκή Ένωση». Ακόμα περισσότερο, δεν έχουν ιδέα για την ελληνική πραγματικότητα –την παρούσα και την παρελθούσα.
Βεβαίως δεν περιμένω σοβαρή πολιτική ανάλυση μέσα στους 140 χαρακτήρες του Twitter: το δυνατό σημείο του microblog είναι άλλο και ως τέτοιο τα καταφέρνει μια χαρά (απόδειξη ότι κάποιος σαν κι εμένα, 10.000 χλμ μακριά, μπόρεσε να μάθει τι έγινε πριν το μάθει το μεγαλύτερο ραδιοτηλεοπτικό δίκτυο της τρίτης πιο αναπτυγμένης χώρας στον κόσμο). Και βεβαίως μετά από 20 χρόνια online ξέρω ότι όταν πρόκειται για σχόλια, ο περισσότερος κόσμος πρώτα πυροβολεί (με το πληκτρολόγιό του) και μετά σκέφτεται. Όμως πραγματικά αισθάνομαι κάτι σαν απόγνωση όταν βλέπω τόσο σοβαρά ζητήματα να αντιμετωπίζονται με τόσο μεγάλη ευκολία, ειδικά από ανθρώπους που δεν καταλαβαίνουν καν τι σημαίνει «coup». Ή ούτε καν «agreement»…
Σχόλια