Τα μουσεία στην ψηφιακή εποχή

Η εποχή που η επίσκεψη σε ένα μουσείο σήμαινε μία περιήγηση στα εκθέματα με τον επισκέπτη να έχει το σχετικό βιβλίο – οδηγό στο χέρι και να διαβάζει τις πινακίδες δίπλα από τα εκθέματα προκειμένου να μάθει τι είναι αυτό που βλέπει ετοιμάζεται να κλείσει τον κύκλο της. Τα μουσεία –συμπεριλαμβανομένων και αυτών στην Ελλάδα- αρχίζουν σταδιακά να αξιοποιούν τις δυνατότητες των ψηφιακών τεχνολογιών, προσφέροντας μία διαφορετική εμπειρία σε όλους τους ενδιαφερόμενους, οι οποίοι πλέον δεν χρειάζεται καν να έχουν …φυσική παρουσία.

Για παράδειγμα, όποιος θέλει να περιηγηθεί στα εκθέματα του Μουσείου της Ακρόπολης, αλλά δεν μπορεί να βρεθεί στην Αθήνα, το μόνο που χρειάζεται είναι να επισκεφθεί τη διεύθυνση www.googleartproject.com στο Διαδίκτυο. Εκεί, επιλέγει το Μουσείο της Ακρόπολης και έχει τη δυνατότητα να περιηγηθεί μέσα στους ορόφους του μουσείου και επιλέγοντας το έκθεμα που τον ενδιαφέρει να ενημερωθεί για το τι είναι αυτό, όπως και να έχει πρόσβαση σε μία σειρά από πληροφορίες. Το Μουσείο της Ακρόπολης, μαζί με το Μουσείο Μπενάκη και το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης ήταν τα τρία μουσεία από την Ελλάδα που συμμετείχαν σε πρώτη φάση στο Google Art Project, ενώ σε δεύτερη προστέθηκαν το Νομισματικό Μουσείο και το Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης. Το Art Project της Google είναι (για όσους δεν το γνωρίζουν) μία αξιόλογη προσπάθεια του αμερικανικού κολοσσού να δώσει τη δυνατότητα για μία διαδικτυακή επίσκεψη σε περισσότερα από 140 μουσεία σε ολόκληρο τον κόσμο. Στη δεύτερη φάση του Art Project στην Ελλάδα διευρύ

Αρκετά μουσεία στον κόσμο έχουν προχωρήσει σε αντίστοιχες κινήσεις και εκμεταλλεύονται ακόμη και τη δημοτικότητα των tablets. Ένα ενδιαφέρον παράδειγμα είναι το Ερμιτάζ, το διάσημο μουσείο στην Αγία Πετρούπολη, οι ιθύνοντες του οποίου δημιούργησαν μία εφαρμογή για το iPad της Apple. Η εφαρμογή, η οποία είναι δωρεάν, δίνει τη δυνατότητα για μία εντυπωσιακή περιήγηση με τη χρήση του tablet μέσα στα εκατομμύρια εκθέματα του συγκεκριμένου μουσείου, το οποίο για να το δει κάποιος επισκέπτης ολοκληρωμένα χρειάζεται πολλές ημέρες.

Μέσα στο μουσείο

Πέραν του Διαδικτύου, οι ψηφιακές τεχνολογίες έχουν βελτιώσει σημαντικά και την εμπειρία της «φυσικής» επίσκεψης σε ένα μουσείο. Στο εξωτερικό, εδώ και αρκετά χρόνια, είναι ιδιαίτερα δημοφιλής η ηχητική περιήγηση. Ο επισκέπτης νοικιάζει –είτε δωρεάν είτε πληρώνοντας ένα μικρό ποσό- μία ειδική συσκευή με ακουστικά και ξεκινά την περιήγηση. Πληκτρολογώντας τους αριθμούς που βλέπει δίπλα από ένα έκθεμα ακούει –σε διάφορες γλώσσες- πληροφορίες για το έκθεμα ή για τον χώρο όπου βρίσκεται.

Το επόμενο βήμα που έχουμε αρχίσει να βλέπουμε και στην Ελλάδα είναι η περιήγηση με φορητές συσκευές που μοιάζουν με ένα iPod ή ένα smartphone. Στη συσκευή είναι «φορτωμένο» μία εφαρμογή που γνωρίζει ανά πάσα στιγμή που βρίσκεται μέσα στο μουσείο και παρέχει τις ανάλογες πληροφορίες στον επισκέπτη. Οι πληροφορίες μπορεί να είναι σε μορφή ηχητικών αποσπασμάτων, εικόνων ακόμη και video. Στην Ελλάδα, υπάρχουν αρκετές τέτοιες εγκαταστάσεις, καθώς υπάρχουν και ελληνικές εταιρείες που προσφέρουν αντίστοιχες λύσεις. Συγκεκριμένα, μία τέτοια λύση είναι ο Xenagos που δημιουργήθηκε από μία κοινοπραξία με επικεφαλής την εταιρεία Prisma Electronics. Ο Xenagos έχει περισσότερες από 30 εγκαταστάσεις σε Ελλάδα και εξωτερικό και χρησιμοποιείται, μεταξύ άλλων, στο Εβραϊκό Μουσείο Θεσσαλονίκης, στο Μουσείο Τέχνης Μεταξιού στο Σουφλί και στο Αρχαιολογικό Μουσείο Άρτας.

Μία αντίστοιχη λύση έχει υλοποιηθεί και στο Μουσείο της Αρχαίας Ολυμπίας από τη Unisystems, όπου πέραν των φορητών συσκευών, υπήρξε και χρήση οθονών και διαδραστικών τεχνολογιών (π.χ. για εφαρμογές παιχνιδιών) προκειμένου να βελτιωθεί η εμπειρία των επισκεπτών. Το συγκεκριμένο έργο, πάντως, δεν έχει αξιοποιηθεί όσο θα έπρεπε, τόσο λόγω έλλειψης χρημάτων όσο και έλλειψης προσωπικού.

Νέο κανάλι επικοινωνίας

Το Internet και οι ψηφιακές τεχνολογίες, γενικότερα, θεωρείται ότι μπορούν να προσφέρουν αφενός μία βελτιωμένη εμπειρία στους επισκέπτες ενός μουσείου και αφετέρου να αποτελέσουν ένα νέο κανάλι, ακόμη αμφίδρομης, επικοινωνίας μεταξύ του μουσείου και όσων ενδιαφέρον για αυτό. Είναι προφανές πως τα μουσεία εισέρχονται πλέον στην ψηφιακή εποχή και τα οφέλη που μπορούν να αποκομίσουν είναι ιδιαίτερα σημαντικά.